Περίληψη

Η οικογένεια Καψάλη ζει μια φαινομενικά ήσυχη ζωή σ΄ ένα νησί του Αιγαίου, μέχρι τη στιγμή που ένας ξένος, ο Ιταλός Πάολο Πινέλι, τους επιστρέφει ένα αρχαίο αντικείμενο που είχε κλέψει ο πατέρας του από αυτούς τον καιρό της ιταλικής κατοχής. Ο ερχομός του ξένου θα ξεσηκώσει καταπιεσμένα πάθη και θα βάλει σε δοκιμασία τη συνοχή της οικογένειας. Η «γιαγιά» Θέκλα ζωντανεύει στις σελίδες του βιβλίου την ιστορία του τόπου και της οικογένειας Καψάλη. Και η νεαρή ηρωίδα, η Δανάη, περιγράφει πόσο σημαδεύτηκε η ζωή της από τα γεγονότα και πώς οδηγήθηκε τελικά στη λύτρωση και στην αυτογνωσία.

Κριτικές

«... Το βιβλίο διακρίνεται για την επιτυχημένη σύζευξη ιστορίας, αυτοβιογραφίας και σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων... Στις σελίδες του διευρύνεται η προσωπικότητα της λογοτεχνικής μητέρας και δίνεται μια ακόμη όψη του μητρικού ρόλου: η ανάγκη της γυναίκας-μητέρας να εκφράσει και να ικανοποιήσει παραμερισμένα ή κρυμμένα αισθήματα. Πρόκειται για μια τολμηρή σύλληψη, αφού, απ’ όσο γνωρίζω, κανένας Έλληνας συγγραφέας για παιδιά δεν τόλμησε να πραγματευθεί κειμενικά το θέμα της εξωσυζυγικής σχέσης μιας μητέρας.
... H διήγηση, εκτός από την αυτοβιογραφική πρωτοπρόσωπη αφήγηση της Δανάης, εκφέρεται και με τις επαναλαμβανόμενες εκτενείς περιφερειακές πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις της ηλικιωμένης υπηρέτριας Θέκλας, που είναι ο δεύτερος ενδοδιηγητικός αφηγητής.
... Το τέχνασμα του δεύτερου αφηγητή δίνει τη δυνατότητα στη συγγραφέα, μέσω της Θέκλας, να προβεί σε σχόλια και παρατηρήσεις για να ερμηνεύσει την απόφαση της κυράς να εγκαταλείψει την οικογένεια και να φύγει στο εξωτερικό.
... H αληθοφάνεια του λόγου της Θέκλας ωστόσο υπονομεύεται από τη συγγραφέα με την αυτοαναφορικότητα, καθώς αυτοπαρουσιάζεται επισύροντας την προσοχή του αναγνώστη με αυτούσια αποσπάσματα από άλλα της έργα, όπως Τα δάκρυα της Περσεφόνης, H εκδίκηση των μανιταριών, Tο διπλό ταξίδι.
... Οι πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις της Bαγγελίτσας, ηρωίδας στο Διπλό ταξίδι και τα Δάκρυα της Περσεφόνης και της νενές Πολυξένης, ηρωίδας του διηγήματος Το χαλί από τη συλλογή H εκδίκηση των μανιταριών εγκιβωτίζονται στο μυθιστόρημα εν είδει εξομολόγησης προς την αφηγήτρια Θέκλα, η οποία αναλαμβάνει έτσι τον ρόλο του ενδοδιηγητικού αποδέκτη.
Οι διηγήσεις μυθοπλαστικών προσώπων από άλλα έργα της συγγραφέως ανακαλούνται από τη Θέκλα με αφορμή γεγονότα του παρόντος.
Με αυτόν τον τρόπο διαπλέκονται με δεξιοτεχνία και λεπτότητα στοιχεία ιστορίας και σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. H συγγραφέας κατορθώνει επιπλέον να ενσωματώσει και στοιχεία αυτοβιογραφίας, αφού η ηρωίδα Bαγγελίτσα είναι η λογοτεχνική της persona. Πρόσωπα, περιστατικά και θέματα λοιπόν από το έργο της παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου, δίνοντας στον αναγνώστη την αίσθηση της ενότητας του μυθοπλαστικού σύμπαντός της.
... H Ψαραύτη γνωρίζει την τέχνη να δημιουργεί ζωντανούς χαρακτήρες. Διεισδύει στα μύχια της ψυχής τους και φέρνει στο φως της αφήγησης τα βαθύτερα κίνητρα των πράξεών τους. H διαγραφή των χαρακτήρων γίνεται άμεσα μέσα από ζωντανούς διαλόγους ή έμμεσα μέσα από κρίσεις και σχόλια του αφηγητή. Αυτό που χαρακτηρίζει τόσο τη διαγραφή των χαρακτήρων όσο και γενικά τη γραφή της Ψαραύτη είναι η οικονομία των εκφραστικών μέσων. H επιτυχημένη χρήση των αφηγηματικών τεχνικών και η ποικιλία των θεμάτων αποκαλύπτουν για μια ακόμη φορά την πολύτροπη απόδοση της συγγραφικής της πένας».

ANTA KATΣIKH-ΓKIBAΛOY, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών

«... Η πλοκή του μυθιστορήματος καταφέρνει μέσα από την καθημερινότητα των ηρώων να συναρπάσει. Αυτό όμως που κυρίως απολαμβάνει κανείς στο βιβλίο είναι το στήσιμο των χαρακτήρων. Μέσω της αδρής περιγραφής τους, καταφέρνει να τους αναγάγει σε τύπους που δονούνται από ποικιλία συναισθημάτων και κοσμοθεωριών μέσω των οποίων ο καθένας τους αντικρίζει τη ζωή στον μικρόκοσμο της καθημερινότητάς του... Πολλές ιστορίες μπλέκονται στο υφάδι της μιας, της βασικής. Οι ιστορίες αυτές αφορούν το παρόν αλλά και το παρελθόν. Και στο σημείο αυτό έρχεται να παίξει ρόλο η καταλυτική μορφή της Θέκλας, να κινήσει τα νήματα και να συντονίσει τις αναμνήσεις. Από τη δική της μνήμη, με τις σκόρπιες αναδρομές της στο παρελθόν, βγαίνουν παλιές ιστορίες από την Αντίσταση, από τη Μικρασιατική Καταστροφή, από την ιδιωτική ιστορία της άλλοτε κραταιάς αρχοντικής οικογένειας που υπηρετούσε και υπηρετεί. Εδώ μπαίνει η αφηγηματική μαεστρία της Λ. Ψαραύτη, που καταφέρνει να ενώσει αριστοτεχνικά τους διαφορετικούς χρόνους της ιστορίας, τις διαφορετικές απόψεις των χαρακτήρων, αλλά κυρίως τις διαφορετικές αφηγηματικές οπτικές: η Λ. Ψαραύτη χρησιμοποιεί δύο πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, της Δανάης, που κυρίως εστιάζει στο παρόν, και της Θέκλας, που, εγκιβωτίζοντας μέσα στον λόγο της τους λόγους άλλων, ανοίγει στον αναγνώστη, εν είδει καλειδοσκοπίου, τις πολλαπλές οπτικές τους και τις διαφορετικές κοσμοθεωρίες τους».

MENH KANATΣOYΛH, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών

«... Το βιβλίο είναι αριστοτεχνικά γραμμένο για δύο κυρίως λόγους. O πρώτος είναι ότι η συγγραφέας πλάθει χαρακτήρες που δεν λογοτεχνίζουν και φαίνονται βγαλμένοι από τη ζωή. O δεύτερος ότι μιλάει με ειλικρίνεια για αυτά τα δύσκολα θέματα δένοντάς τα με οικονομία και αποφεύγοντας να τα εμφανίσει σαν ένα ποτ-πουρί κοινωνικών καταστάσεων. Κλείνοντας θα λέγαμε ότι στη λογοτεχνία τα ηλικιακά όρια μεταξύ της εφηβείας και της ενήλικης ζωής σβήνουν αν όσα γράφονται διευκολύνουν, χωρίς διδακτισμό και ηθικολογία, τον αναγνώστη να αναγνωρίσει κάτι που έχει ήδη βιώσει και να προχωρήσει παραπέρα ή να προβληματιστεί από το διαφορετικό, ιδιαίτερα όταν αυτό που διαβάζει τον βγάζει από τον προσωπικό του μικρόκοσμο. Με αυτή την έννοια το μυθιστόρημα μπορεί να διαβαστεί και από μεγάλους».

Μαρίζα Ντεκάστρο, Το Βήμα

«H συγγραφέας δίνει ένα ακόμα βιβλίο ευαίσθητο, στοχαστικό, καλογραμμένο, με ενδιαφέρουσα πλοκή, όπου θίγονται με διακριτικότητα αλλά και ειλικρίνεια προβλήματα που απασχολούν, ίσως και ταλαιπωρούν, πολλές σύγχρονες οικογένειες και ιδίως τις νεαρές ψυχές... Στο μυθιστόρημα υπάρχουν σκηνές και λεπτομέρειες που το κάνουν τρυφερό, σπινθηροβόλο, ανθρώπινο, χαρούμενο... Ένας ολόκληρος κόσμος ζει και αναπνέει στο καινούριο έργο της Λίτσας Ψαραύτη, ο κόσμος όπως πραγματικά είναι. Με τις ομορφιές και τις ασχήμιες, με τις δυσκολίες και τον αγώνα, με την απόλαυση της αγάπης, τη γλύκα της σιγουριάς, με τις προσδοκίες και τις χαρές του.
Το συνιστούμε ανεπιφύλακτα και για την αρτιότητα και την ομορφιά της γλώσσας και διότι μέχρι τώρα η συγγραφέας μίλησε στα παιδιά με λόγο αληθινό, με αισθήματα ειλικρινή, μεταδίδοντας τους συγκίνηση και εμπιστοσύνη για τη ζωή».

Κυριακάτικος Ριζοσπάστης

«H Λίτσα Ψαραύτη ζει την πραγματικότητα, αγωνιώντας για το μέλλον και για την τύχη των νέων της εποχής μας που είναι υποχρεωμένοι να προσαρμοστούν σε ένα τόσο δύσκολο περιβάλλον. Γι’ αυτό με το τελευταίο μυθιστόρημά της θέτει τον τύπον επί των ήλων. Αναπαριστάνει μια νησιώτικη κοινωνία με υπαρκτά και φανταστικά πρόσωπα από την πατρίδα της τη Σάμο, στην οποία ενέχονται πλήθος δραματικά γεγονότα της καθημερινής ζωής... Στις περισσότερες σκηνές νιώθει κανείς τους ήρωες του μυθιστορήματος να προβάλλουν μπροστά του και να αφηγούνται ή να διατυπώνουν τις σκέψεις τους με μια μορφή εσωτερικού διαλόγου ή μονολόγων πάντα σε πρώτο πρόσωπο. Με τον τρόπο αυτό η συγγραφέας πετυχαίνει να συνδέσει διάφορα πρωθύστερα γεγονότα, παρακάμπτοντας το εμπόδιο της χρονικής ανακολουθίας. H υιοθέτηση αυτής της τεχνικής σε συνδυασμό με το πληθωρικό χιούμορ που κατακλύζει το μυθιστόρημα ακόμα και τις πιο δύσκολες στιγμές του είναι τα στοιχεία που προσδίδουν την ευχάριστη νότα που έχει ανάγκη ο αναγνώστης. Τα Όνειρα από μετάξι είναι ένα μυθιστόρημα που φιλοδοξεί να αγγίξει πολλές πτυχές της σκληρής καθημερινότητας μέσα στον περιορισμένο χώρο της κοινωνίας ενός ακριτικού νησιού. Διαβάζεται ευχάριστα παρά το στρες που δημιουργούν οι αλλεπάλληλοι προβληματικοί και τα αδιέξοδα των ηρώων του, γιατί είναι αληθινό. Νιώθει κανείς ότι αυτή η ιστορία ή μέρος της τον αφορά, την έχει ζήσει μέσα από την επικαιρότητα της κοινωνίας του».
Περιοδικό Απόπλους

«H συγγραφέας, με θητεία το κοινωνικό μυθιστόρημα, σκιαγραφεί τη ζωή μιας οικογένειας σ’ ένα ελληνικό νησί... Μια εικονοθήκη από σύγχρονες και τολμηρές στιγμές, δοσμένες με ενάργεια και αφηγηματική δύναμη, σ’ ένα πλαίσιο όπου το επίπεδο των σχέσεων ανατέμνεται και από τις αναδρομές στο ιστορικοκοινωνικό παρελθόν της οικονόμου της οικογένειας».

ΓIANNHΣ ΠAΠAΔATOΣ, περιοδικό Διαβάζω

«... H Λίτσα Ψαραύτη, γνωστή στον χώρο της λογοτεχνίας που διαβάζεται από παιδιά, με 30 βιβλία στο ενεργητικό της, ανήκει στους συγγραφείς που μετουσιώνουν με δεξιοτεχνία σε γεγονός τη ζωντανή καθημερινότητα. Στο βιβλίο Όνειρα από μετάξι, όπου πληροφορούμαστε ότι η συγγραφέας “έπαιξε” με τα πρόσωπα και τις καταστάσεις προηγούμενων βιβλίων της, διαπιστώνουμε ότι δεν διστάζει να θίξει το μεγάλο θέμα της “διαφορετικότητας” μέσα σε έναν κόσμο που βουλιάζει... H Λίτσα Ψαραύτη, χρησιμοποιώντας τη διαφορετικότητα ως κινητήριο μηχανισμό της πλοκής, δίνει μια συνθετική εικόνα της διαφορετικής σύγχρονης εποχής.
H γνωστή συγγραφέας μάς δίνει ένα ακόμα δυνατό και καλογραμμένο κοινωνικό μυθιστόρημα, που θίγει σύγχρονα προβλήματα. Πέρα από τη διάλυση μιας οικογένειας –πράγμα δυστυχώς πολύ συνηθισμένο στις μέρες μας– βρίσκει τρόπο να μιλήσει και για άλλα θέματα, όπως τα παιδιά με ειδικές ανάγκες, ο πρώτος έρωτας και η ομοφυλοφιλία. Βιβλίο εξαιρετικά ενδιαφέρον, που πλουτίζει τη θεματολογία της νεανικής μας λογοτεχνίας».
Περιοδικό Διαδρομές

«... Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν είμαι λάτρης των βιβλίων... Ένιωθα ότι δεν ήταν κάτι “ζωντανό”. Mέχρι που η καθηγήτρια μας μας ώθησε να διαβάσουμε κάποιο βιβλίο και να κάνουμε και μια εργασία. Διάλεξα τα Όνειρα από μετάξι. Το βιβλίο σας με άγγιξε. Το διάβασα με πολύ ενδιαφέρον και με κάνατε να έρθω σε επαφή με την ηρωίδα σας και να τη νιώσω. Θα μου ήταν πολύ ευχάριστο αν δεχόσασταν τον θαυμασμό και τα συγχαρητήριά μου για τη σπουδαία πορεία που έχετε χαράξει μέχρι τώρα. Με μεγάλη χαρά θα έπαιρνα μέρος σε μια συνάντηση μαζί σας...»

Α. Αντωνοπούλου, μαθήτρια Ενιαίου Λυκείου Ψυχικού