Περίληψη

Βρισκόµαστε στην Ήπειρο. Πόλεµος, Kατοχή και αργότερα, στα χρόνια του Eµφυλίου, ο ∆ηµοκρατικός Στρατός παίρνει παιδιά από την Ελλάδα και τα οδηγεί στις γειτονικές λαϊκές δηµοκρατίες.

Ο Στέλιος, στα δεκατέσσερά του, µε τη δεκάχρονη αδερφή του Μαριάνθη και εκατοντάδες άλλα παιδιά, βρίσκονται σ’ ένα στρατόπεδο στην Αλβανία. 

Η Μαριάνθη, για να µη χωριστεί από τον Στέλιο, ντύνεται αγόρι και παριστάνει την κωφάλαλη. Όµως στο µυαλό του Στέλιου υπάρχει πάντα το σχέδιο της δραπέτευσής τους. Παράλληλα εξακολουθεί να σκέφτεται έναν θησαυρό από λίρες που έπεσε από τον ουρανό και µόνο εκείνος ξέρει πού είναι θαμμένος. Τα παιδιά, µε κίνδυνο της ζωής τους, θα καταφέρουν να δραπετεύσουν. Θα διασχίσουν βουνά, δάση, ερημιές και ποτάμια κι ένα προφητικό όνειρο θα τα οδηγήσει στην ελευθερία και στην Ελλάδα.

Το βιβλίο της Λίτσας Ψαραύτη είναι ένα από τα ελάχιστα βιβλία για παιδιά που αναφέρεται στον Εμφύλιο και γράφτηκε μετά από μακρά έρευνα σε αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, του Ελληνικού Στρατού, ελληνικών εφημερίδων και πολλών μαρτυριών ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα της εποχής.

Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα που ζωντανεύει τα γεγονότα µε γνώση και ευαισθησία, ανατέμνει ψυχές και εποχές, µε έντονη δράση από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα...

Soundtrack

Ταινίες

Ψυχή βαθιά του Παντελή Βούλγαρη (2009)

Video

Αφιέρωμα της εκπομπής Μηχανή του Χρόνου για το «Παιδομάζωμα» (1ο βίντεο)

Αφιέρωμα της εκπομπής Μηχανή του Χρόνου για το «Παιδομάζωμα» (2ο βίντεο)

Αφιέρωμα της εκπομπής Μηχανή του Χρόνου για το «Παιδομάζωμα» (3ο βίντεο)

Πολύ ενδιαφέρουσα προπαγανδιστική ταινία του Δημοκρατικού Στρατού

Κριτικές

Κριτική του Ηρακλή Καλλέργη στο diastixo.gr

http://www.diastixo.gr/site/index.php?option=com_content&view=article&id=146%3Aoi-drapetes-tou-kastropirgou&catid=48%3Aefivika&Itemid=97

«Τα παιδιά θα διαβάσουν ένα μυθιστόρημα με αδιάλειπτη δράση και προβλήματα σπαρακτικά της δικής μας Ιστορίας. Ελπίδα μας είναι να γνωρίσουν. Να στοχαστούν. Άλλωστε ο αξιαγάπητος, γενναίος, όσο και συγκινητικός ήρωας του μυθιστορήματος, που κατορθώνει, δραπετεύοντας και προστατεύοντας την αδελφούλα του με κίνδυνο της ζωής του, να γυρίσει μαζί της στον αφανισμένο αλλά δικό τους τόπο, στους αγαπημένους τους, θα μείνει καιρό στις καρδιές τους». Ελευθεροτυπία

«Ένα συναρπαστικό, στιβαρό μυθιστόρημα που ανατέμνει ψυχές, εποχές. Με σοβαρότητα και ευθύνη». Έθνος

Διάβασε ολόκληρες τις κριτικές για το βιβλίο

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=274754

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22809&subid=2&pubid=63133344

.....Όπως κι αν έχει το πράγμα, η συγγραφέας καταφέρνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Δίνει με απλές εικόνες και αφηγήσεις την τοιχογραφία του απελπισμένου παραδαρμού των ανθρώπων σ’ένα χωριό της Ηπείρου, ρημαγμένο απ’ τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο.
...Η συγγραφέας ραπίζει με τον τρόπο της την «κομμουνιστική ηθική» που τοποθετεί πάνω απ’ όλα τις προσταγές του κόμματος, σαν αλάθητο καθήκον. Παράλληλλα στηλητεύει την άλλη υποκριτική ηθική της κρατικής εξουσίας, κάνοντας αναφορά στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης.
.....Το βιβλίο καθώς κινείται σε εφιαλτικούς καιρούς, εύκολα καταλήγει σε διαχρονικού τύπου διδακτικά συμπεράσματα. Καταδικάζει τη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Τον πόλεμο και τον ξεριζωμό των παιδιών απ’ τις οικογενειακές και
συμμερίζεται την άποψη περί σωτηρίας των παιδιών απ’ τις αρρώστιες που τα θέριζαν, απ’ την πείνα που τα αποδεκάτιζε, απ’ την αμορφωσιά, την ορφάνια και τον κίνδυνο να εξοντωθούν ύπουλα απ’ τους νικητές, σαν μιασμένη σπορά ανίερων συμμοριτών. Γι αυτό, και έδωσε έμφαση στην αισιόδοξη λύση του επαναπατρισμού και της επιστροφής με μια δυνατή τελευταία εικόνα, όπου η μαυροφορεμένη μάνα, η γιαγιά, οι νέες γυναίκες με τα καινούρια μωρά στην αγκαλιά, και οι ανθισμένοι θάμνοι ανάμεσα στ’ αποκαϊδια, η ζωή που ξαναγυρίζει στο χωριό με τη λευτεριά και την ελπίδα. Το βιβλίο δεν είναι βιβλίο βίας. Είναι βιβλίο πικρό. Και καταλογίζω ανεπιφύλακτα στα θετικά του, τα ερεθίσματα που παρέχει για έρευνα, για βαθύτερη μελέτη, και περαιτέρω γνώση, στο θέμα. Υπάρχουν μαρτυρίες αντικρουόμενες και από τις δυο πλευρές. Η συγγραφέας εστίασε περισσότερο στη μαρτυρία της προσωπικής της συγκίνησης, από μια διά ζώσης αφήγηση. Ο καθένας έχει τον προσωπικό του τρόπο να συνδέει τις ψηφίδες των επιμέρους αληθειών, για να φτιάξει το ξεχωριστό ψηφιδωτό της δικής του πολύμοχθης αλήθειας.
         Το μυθιστόρημα με τη γνωστή γλαφυρή γλώσσα της Ψαραύτη, δίνει επιπλέον στοιχεία και ήθη του παλαιότερου αγροτοποιμενικού πολιτισμού της Ηπείρου, με ψήγματα απ’ τον μαγικό και συμβολικό κόσμο της φύσης, που ανακουφίζουν λυτρωτικά τον αναγνώστη, παρέχοντάς του αμόλυντες και ειρηνικές ανάσες.

Έλσα Χίου, Συγγραφέας
Περιοδικό «Απόπλους»Τεύχος 52, 2011

Η Λίτσα Ψαραύτη ανήκει αναμφίβολα στους συγγραφείς εκείνους που διαμόρφωσαν, με τρόπο καθοριστικό, τη φυσιογνωμία της σύγχροονης παιδικής και νεανικής μας λογοτεχνίας
     Προικισμένη με σπάνιο λογοτεχνικό ταλέντο, έχει μια θαυμαστή αφηγηματική άνεση, που συνεπικουρείται από πολύ καλή γνώση της νεοελληνικής γλώσσας, μιας γλώσσας δύσκολης για όλους μας – φιλολόγους και μη – λόγω του μεγάλου πλήθους των λεξιλογικών, σημασιολογικών ή συντακτικών της αποχρώσεων και εκφάνσεων.
Αυτή η γλωσσική ευχέρεια, προϊόν και της πολύχρονης και συνεχούς συγγραφικής της θητείας, της επέτρεψε να παρουσιάσει ένα έργο εκτεταμένο, που διακρίνεται για το θεματολογικό εύρος και την ειδολογική του ποικιλία και που, δικαιολογημένα απέσπασε τιμητικές διακρίσεις και βραβεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
     Όλα τα έργα της Ψαραύτη προσφέρουν στον αναγνώστη βαθιά αισθητική απόλαυση. Ωστόσο δεν θα ήμουν μακριά από την πραγματικότητα αν έλεγα ότι η συγγραφική της μαστοριά αναδεικνύεται, προπάντων, στο χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος. Ας θυμηθούμε λ.χ. τα βραβευμένα ιστορικά της μυθιστορήματα
« Στα βήματα του Σαμοθήριου», « Το διπλό ταξίδι», « Το χαμόγελο της Εκάτης»,
« Η σπηλιά της γοργόνας», για να περιοριστώ μόνο σε ορισμένα.
     Ιστορικό είναι και το το έργο της Ψαραύτη, που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2011 από τις εκδόσεις Πατάκη με τίτλο « Οι δραπέτες του Καστρόπυργου». Κεντρικό του θέμα είναι ο Εμφύλιος Πόλεμος, που νομίζω ότι κανείς από τους συγγραφείς του χώρου της παιδικής και νεανικής μας λογοτεχνίας – πέραν κάποιων παρενθετικών αναφορών – δεν είχε ως τώρα τολμήσει να προσεγγίσει. Πρόκειται για θέμα που άνοιξε βαθιές πληγές στην ψυχή του έθνους μας και στο οποίο οι απόψεις των ιστορικών διϊστανται μαχητικά. Ίσως εδώ καταρχήν αρμόζει να μνημονεύσουμε τη γνώμη του Πλουτάρχου (Περικλής) ότι η ιστορική αλήθεια είναι «δυσθήρατος» , δηλαδή δυσπρόσιτη:  «...Ούτως έοικε το αληθές χαλεπόν είναι και δυσθήρατον».
     Η Ψαραύτη τόλμησε ν’ασχοληθεί με το πελώριο αυτό ζήτημα του εμφύλιου σπαραγμού και προσπάθησε, με υπευθυνότητα και εντιμότητα, να μας δώσει – μέσα από σφόδρα αντιτιθέμενες απόψεις – μια κατά το δυνατόν,αντικειμενική εικόνα του. Εργάστηκε επίμονα, μελετώντας εξαντλητικά αρχεία και μελετήματα ιστορικά και αξιοποιώντας γόνιμα αφηγήσεις και πληροφορίες απλών ανθρώπων που έζησαν όλα τα τραγικά γεγονότα της Κατοχής (στην οποία η συγγραφέας , κάνοντας ένα flash back, αναφέρεται διεξοδικά) και του Εμφυλίου και θέλησαν να μιλήσουν.
     Αποτέλεσμα όλης αυτής της εργώδους και πολύχρονης προσπάθειας είναι ένα κείμενο, που ενθουσιάζει όχι μόνο με την πλοκή και τη δομή του, αλλά και με το βαθιά αντιπολεμικό του χαρακτήρα.
Κεντρικός αφηγηματικός πυρήνας του μυθιστορήματος είναι η συναρπαστική ιστορία δυο παιδιών, του Στέλιου και της Μαριάνθης, που οι αντάρτες είχαν αρπάξει – μαζί με πλήθος άλλων παιδιών – από την αγκαλιά των γονιών τους και μεταφέρει σε κάποιο κτηριακό συγκρότημα της Αλβανίας, όπου δέσποζε ένας ψηλός πύργος.
Από αυτόν τον καστρόπυργο-φυλακή, όπου οι « τρόφιμοι» ζούσαν κάτω από φρικτές συνθήκες και βαθμιαία οδηγούνταν σε ψυχική εξουθένωση, τα δυο παιδιά κατόρθωσαν να δραπετεύσουν και – έπειτα από μύριες περιπέτειες, που ο αναγνώστης παρακολουθεί κυριολεκτικά «με κομμένη την ανάσα» - να επιστρέψουν στην Ελλάδα.
     Γύρω από τον αφηγηματικό αυτόν πυρήνα πλέκονται άλλες μικρότερες – αλλά οπωσδήποτε, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες – ιστορίες, τις οποίες, όπως ήδη σημειώσαμε, εμπιστεύθηκαν στη συγγραφέα άνθρωποι του λαού με τους οποίους είχε συνομιλήσει.
     Αποφεύγοντας την αναφορά σε λεπτομέρειες για το περιεχόμενο και την τεχνική του επίμαχου μυθιστορήματος, θέλω να τονίσω ότι η συγγραφέας, συνυφαίνοντας επιδέξια τα «μείζονα» με τα «ελάσσονα», καταφέρνει να φτάσει στον αντικειμενικό της στόχο που είναι και στόχος κάθε ιστορικού μυθιστορήματος, δηλαδή στην αναπαράσταση μιας εποχής – εν προκειμένω, της εποχής της Κατοχής και του Εμφυλίου. Επιπλέον, έχοντας αφομοιώσει πλήρως το ιστορικό της υλικό, πετυχαίνει την κυριότερη «σύμβαση» του ιστορικού μυθιστορήματος, δηλαδή  την ισορροπημένη πρόσμειξη του ιστορικού με το φανταστικό, του πραγματικού με το πλασματικό.
     Γεγονότα και πρόσωπα – ιστορικά και φανταστικά, πραγματικά και πλασματικά – αποτελούν ένα γοητευτικό αμάλγαμα, που μας επιτρέπει να ξαναζήσουμε όλη την τραγωδία και τη φρόκη της Κατοχής και του Εμφυλίου, τις παθογένειες της φυλής μας και, προπάντων, το απαίσιο πρόσωπο του πολέμου. Τα αντιπολεμικά μηνύματα είναι διάχυτα στο βιβλίο της Ψαραύτη.
     Ας προσθέσω και τούτο: Η ποικιλία των χαρακτήρων – ένα από τα κύρια γνωρίσματα του βιβλίου, που κλιμακώνονται από τους ιδεολόγους και οραματιστές έως τους ανθρώπους με τα κακούργα και δολοφονικά ένστικτα, αποκαλύπτει ακριβώς το στίγμα εκείνης της εποχής με τα πελώρια αδιέξιδα, την αντιφατικότητα και τις ποικίλες ιδεολογικές διακυμάνσεις.
    Σημειώνω ακόμα ότι η συγγραφέας, παρά το ότι επιδιώκει την αντικειμενικότητα, δεν παίζει το ρόλο του ουδέτερου παρατηρητή, αφήνοντας να διαφανεί – σε αρκετά σημεία του βιβλίου – ο πόνος της ψυχής της για  την κακουργία του πολέμου: την άδικη αιματοχυσία και το ατελείωτο μακελειό.
     Τελειώνοντας, θέλω να υπογραμμίσω ότι «οι δραπέτες του Καστρόπυργου» είναι ένα βιβλίο γραμμένο με τιμιότητα, με αίσθημα ευθύνης απέναντι στην ιστορική αλήθεια και πόνο ψυχής για όσα φρικτά συνέβησαν σε μια εξαιρετικά ταραγμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Και κάτι ακόμα, εξίσου σημαντικό με τα προηγούμενα: Πρόκειται για λογοτέχνημα συναρπαστικό από την πρώτη σελίδα του ως την τελευταία, που αξίζει, νομίζω, να το διαβάσουν μικροί και μεγάλοι.

Ηρακλής Καλλέργης
Ομότιμος Καθηγητής του Παν/μίου Πατρών

διάβασε

Ένα ενδιαφέρον αφιέρωμα στον Εμφύλιο Πόλεμο από την εφημερίδα Καθημερινή

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_11/03/2009_270735

…Κανείς από τους εφήβους δεν θα μείνει ασυγκίνητος εάν διαβάσει έστω και λίγα από τα αποτρόπαια περιστατικά αλλά και τις πράξεις ελέους και ανθρωπιάς που συνέβησαν τότε, ζωντανεμένα μάλιστα από μια έμπειρη συγγραφέα που ερεύνησε, άκουσε, έμαθε, εθλίβη, κατανόησε. …Έξω από τις συγκρούσεις και τις καταστροφές, πέρα από τις χιλιάδες των νεκρών σε όλη τη χώρα και από τα δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, τις πυρπολύσεις, την ένδεια, την αδικία, τη θλίψη, η συγγραφέας ξέρει και μπορεί να οδηγήσει την ιστορία και σε στιγμές χαράς, αγάπης, αλληλοκατανόησης, προσδοκιών και να μας δώσει ωραίους, στέρεους και αξιοσέβαστους χαρακτήρες...Άλλο τόσο ενδιαφέρουσα και προσεκτικά δουλεμένη είναι η γλώσσα της…Πλησίασε το θέμα της με σεβασμό, απαλλαγμένη-νομίζω- από προσωπικές προτιμήσεις. Ο ενήλικος θα κρίνει. Τα παιδιά θα διαβάσουν ένα μυθιστόρημα με αδιάλειπτη δράση και προβλήματα σπαρακτικά της δικής μας ιστορίας. Ελπίδα μας είναι να γνωρίσουν. Να στοχαστούν.Άλλοστε ο αξιαγάπητος, γενναίος, όσο και συγκινητικός ήρωας του μυθιστορήματος, που κατορθώνει, δραπετεύοντας και προστατεύοντας την αδελφούλα του με κίνδυνο της ζωής του, να γυρίσει μαζί της στον αφανισμένο αλλά δικό τους τόπο, στους αγαπημένους τους, θα μείνει καιρό στις καρδιές τους.
Ελένη Σαραντίτη
Εφημ. Ελευθεροτυπία, 14.5.2011

…Συγγραφέας των μεγάλων αφηγήσεων, όπως έχει ήδη γραφτεί, η Λ.Ψαραύτη αρέσκεται στα δύσκολα, βαδίζει πάντα στο όριο, το επικίνδυνο όριο και βρίσκει τρόπο να το υπερνικά…Με γλώσσα λιτή, ταπεινή, στιβαρή, τα μεγάλα λέγονται χαμηλόφωνα και φόντο ένα ελληνικό χωριό, με πυρήνα μια ελληνική οικογένεια που εμπεριέχει τους πάντες, ήρωες και εφιάλτες και ανθρώπους φιλήσυχους, καθημερινούς, ξεκινώντας από το καλοκαίρι του 1948, παρακολουθούμε τη μεγάλη ανατροπή, τα λάθη και τα πάθη του λαού μας… Ένα συναρπαστικό, στιβαρό μυθιστόρημα που ανατέμνει ψυχές , εποχές. Με σοβαρότητα κι ευθύνη.
Ελένη Γκίκα
Εφημ. Έθνος, 12.6.2011-04-20

…Η καταξιωμένη συγγραφέας ξεκινά τη διήγησή της συγκινητικά...Η συγγραφέας που συχνά καταπιάνεται με θέματα ιστορικά στα βιβλία της κι αυτή τη φορά δεν δίστασε να…ξύσει μερικές από τις πληγές της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας...
Δέσποινα Σαββοπούλου
Από τη συνέντευξη στο περιοδικό «Επίκαιρα» 16.6.2011

…Μέσα από αυτό το συνασπαστικό μυθιστόρημα, γεμάτο δράση, η συγγραφέας ζωντανεύει γεγονότα εκείνης της εποχής, μέσα από τα μάτια των παιδιών.
Α.Ν.
Περιοδικό «Διαβάζω» 1.7.2011

…Άμεσος λόγος, στέρεη δομή, έξυπνη παρουσίαση των συνθηκών της εποχής, ενδιαφέρουσα πλοκή, καλοσχεδιασμένοι χαρακτήρες. Ένα μυθιστόρημα για παιδιά απολαυστικό.
Μάνος Κοντολέων
Συγγραφέας, 6.7.2011                                                       -3-

Περισσότερα από 60 χρόνια έχουν περάσει από την εποχή του Εμφύλιου, χρονική απόσταση που επιτρέπει στην πολυγραφότατη και πολύπειρη συγγραφέα να δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα βασισμένο σε πραγματικά περιστατικά και να ζωντανέψει τραγικές σελίδες της πρόσφατης ιστορίας μας με γνώση, αντικειμενικότητα και τόλμη – προσόντα που χαρακτηρίζουν άλλωστε όλα της τα βιβλία…Η έντονη δράση, η λογοτεχνική γραφή και η υπευθυνότητα με την οποία η συγγραφέας χειρίζεται το θέμα, συντελούν ώστε ο νεαρός αναγνώστης να παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον τη συναρπαστική πλοκή, ενώ παράλληλα μαθαίνει σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συνήθως αποσιωπώνται.
Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου
Περιοδικό «Διαδρομές» τεύχος 102, 2011

…Θεματικός πυρήνας το παιδομάζωμα του Εμφυλίου, θέμα δυσπρόσιτο, αφού και η επίσημη έρευνα παρουσιάζει ακόμα κενά, καθώς το θέμα δεν έχει διερευνηθεί διεξοδικά σε όλες τις πτυχές του. Όπως κι αν έχει το πράγμα, η συγγραφέας κατορθώνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Να δίνει με απλές εικόνες και αφηγήσεις την τοιχογραφία του απελπισμένου παραδαρμού των ανθρώπων σ’ένα χωριό της Ηπείρου, ρημαγμένο από τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο.
…Τη δραπέτευση των παιδιών φαίνεται να την προκαλεί όχι τόσο η κακοζωία απ’ την κακομεταχείρηση της σκληρής παιδικής εργασίας στο στρατόπεδο και το λιγοστό φαγητό, όσο η συνειδησιακή αγωνία και ο φόβος για την κομμουνιστική προπαγάνδα που θα τους έκανε να ξεχάσουν την πατρίδα τους, τη θρησκεία τους και τους δικούς τους ανθρώπους, πράγμα που θέριευε μέσα τους τη νοσταλγία και την ορμή της φυγής. Η συγγραφέας ραπίζει με τον τρόπο της την «κομμουνιστική ηθική» που τοποθετεί πάνω απ’ όλα τις προσταγές του κόμματος, σαν αλάθητο καθήκον. Παράλληλα στηλιτεύει την άλλη υποκριτική ηθική της κρατικής εξουσίας κάνοντας αναφορά στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης.
…Το βιβλίο καθώς κινείται σε εφιαλτικούς καιρούς, εύκολα καταλήγει σε διαχρονικού τύπου διδακτικά συμπεράσματα. Καταδικάζει τη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Τον πόλεμο, τον ξεριζωμό των παιδιών απ’ τις οικογενειακές και κοινοτικές τους εστίες. Στην περίπτωση του παιδομαζώματος δεν δείχνει να συμμερίζεται την άποψη περί σωτηρίας των παιδιών απ’ τις αρρώστιες που τα θέριζαν, απ’ την πείνα που τα αποδεκάτιζε, απ’ την αμορφωσιά, την ορφάνια και τον κίνδυνο να εξοντωθούν ύπουλα απ’ τους νικητές σαν μιασμένη σπορά των ανίερων συμμοριτών. Γι’ αυτό, και έδωσε έμφαση στην αισιόδοξη λύση του επαναπατρισμού και της επιστροφής με μια δυνατή τελευταία εικόνα όπου η μαυροφορεμένη μάνα, η γιαγιά, οι νέες γυναίκες με τα καινούρια μωρά στην αγκαλιά, τα νεογέννητα κατσικάκια, και οι ανθισμένοι θάμνοι ανάμεσα στα αποκαϊδια, η ζωή που ξαναγυρίζει στο χωριό με τη λευτεριά και την ελπίδα. Το βιβλίο δεν είναι βιβλίο βίας. Είναι βιβλίο πικρό. Και καταλογίζω ανεπιφύλακτα στα θετικά του, τα ερεθίσματα που παρέχει για έρευνα, για βαθύτερη μελέτη, και περαιτέρω γνώση στο θέμα. Υπάρχουν μαρτυρίες αντικρουόμενες και από τις δυο πλευρές. Η συγγραφέας, εστίασε περισσότερο στη μαρτυρία της προσωπικής της συγκίνησης, από μια δια ζώσης αφήγησης. Ο συγγραφέας δικαιούται να δημιουργεί με τη χρήση της ιστορίας, με τη χρήση του υλικού του και των ιδεών του. Ο καθένας έχει τον προσωπικό του τρόπο να συνδέει τις ψηφίδες των επιμέρους αληθειών, για να φτιάξει το ξεχωριστό ψηφιδωτό της δικής του πολύμοχθης αλήθειας. Το μυθιστόρημα με τη γνωστή γλαφυρή γλώσσα της Ψαραύτη, δίνει επιπλέον στοιχεία και ήθη του παλαιότερου αγροτοποιμενικού πολιτισμού της Ηπείρου, με ψήγματα απ’ τον μαγικό και συμβολικό κόσμο της φύσης, που ανακουφίζουν λυτρωτικά τον αναγνώστη, παρέχοντάς του αμόλυντες και ειρηνικές ανάσες.
Έλσα Χίου
Συγγραφές – κριτικός
Περιοδικό «Απόπλους» τεύχος 52, 2011

…Όπως κι αν έχει το πράγμα, η συγγραφέας καταφέρνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Δίνει με απλές εικόνες και αφηγήσεις την τοιχογραφία του απελπισμένου παραδαρμού των ανθρώπων σ’ένα χωριό της Ηπείρου, ρημαγμένο απ’ τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο.
…Η συγγραφέας ραπίζει με τον τρόπο της την «κομμουνιστική ηθική» που τοποθετεί πάνω απ’ όλα τις προσταγές του κόμματος, σαν αλάθητο καθήκον. Παράλληλλα στηλητεύει την άλλη υποκριτική ηθική της κρατικής εξουσίας, κάνοντας αναφορά στις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης.
…Το βιβλίο καθώς κινείται σε εφιαλτικούς καιρούς, εύκολα καταλήγει σε διαχρονικού τύπου διδακτικά συμπεράσματα. Καταδικάζει τη βία, απ’ όπου κι αν προέρχεται. Τον πόλεμο και τον ξεριζωμό των παιδιών απ’ τις οικογενειακές και
συμμερίζεται την άποψη περί σωτηρίας των παιδιών απ’ τις αρρώστιες που τα θέριζαν, απ’ την πείνα που τα αποδεκάτιζε, απ’ την αμορφωσιά, την ορφάνια και τον κίνδυνο να εξοντωθούν ύπουλα απ’ τους νικητές, σαν μιασμένη σπορά ανίερων συμμοριτών. Γι αυτό, και έδωσε έμφαση στην αισιόδοξη λύση του επαναπατρισμού και της επιστροφής με μια δυνατή τελευταία εικόνα, όπου η μαυροφορεμένη μάνα, η γιαγιά, οι νέες γυναίκες με τα καινούρια μωρά στην αγκαλιά, και οι ανθισμένοι θάμνοι ανάμεσα στ’ αποκαϊδια, η ζωή που ξαναγυρίζει στο χωριό με τη λευτεριά και την ελπίδα. Το βιβλίο δεν είναι βιβλίο βίας. Είναι βιβλίο πικρό. Και καταλογίζω ανεπιφύλακτα στα θετικά του, τα ερεθίσματα που παρέχει για έρευνα, για βαθύτερη μελέτη, και περαιτέρω γνώση, στο θέμα. Υπάρχουν μαρτυρίες αντικρουόμενες και από τις δυο πλευρές. Η συγγραφέας εστίασε περισσότερο στη μαρτυρία της προσωπικής της συγκίνησης, από μια διά ζώσης αφήγηση. Ο καθένας έχει τον προσωπικό του τρόπο να συνδέει τις ψηφίδες των επιμέρους αληθειών, για να φτιάξει το ξεχωριστό ψηφιδωτό της δικής του πολύμοχθης αλήθειας.
Το μυθιστόρημα με τη γνωστή γλαφυρή γλώσσα της Ψαραύτη, δίνει επιπλέον στοιχεία και ήθη του παλαιότερου αγροτοποιμενικού πολιτισμού της Ηπείρου, με ψήγματα απ’ τον μαγικό και συμβολικό κόσμο της φύσης, που ανακουφίζουν λυτρωτικά τον αναγνώστη, παρέχοντάς του αμόλυντες και ειρηνικές ανάσες.
Έλσα Χίου
Συγγραφέας
Περιοδικό «Απόπλους»
Τεύχος 52, 2011

Ο Συγγραφέας αποκαλύπτει

Διάβασε μια συνέντευξη της συγγραφέα με αφορμή το βιβλίο

http://www.epikaira.gr/epikairo.php?id=23141&category_id=0