Περίληψη
Σμύρνη σήμερα. Ένα συνέδριο μεταφραστών τελειώνει τις μέρες του Πάσχα. Στον κήπο της Αγίας Φωτεινής, της μικρής εκκλησίας την οποία έχει παραχωρήσει το ολλανδικό προξενείο για τις θρησκευτικές ανάγκες της ολιγάριθμης ορθόδοξης κοινότητας, δυο άνθρωποι συναντιούνται τυχαία το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής. Ένας γέρος μαθητής της παλιάς Ευαγγελικής Σχολής Σμύρνης κι ένας νεαρός μεταφραστής.
Ο ένας αγωνιά για το χρέος που δεν κατάφερε να ξεπληρώσει, ο άλλος αναλαμβάνει την ευθύνη να το ξεπληρώσει αυτός. Μια μαθητική εργασία. Ένα κουρελιασμένο πουκάμισο: «Μη, έχει απάνω του το αίμα του δεσπότη!». Η αλήθεια που δεν πρέπει να χαθεί.
Πώς μπορεί να γίνει η αλήθεια λέξεις; αναρωτιέται ο νεαρός μεταφραστής. Εκείνος τις λέξεις έχει συνηθίσει να τις μεταφράζει, πώς θα μπορούσε να «μεταφράσει» γεγονότα και συναισθήματα, να τα κάνει λέξεις και να φτιάξει ένα βιβλίο με την αλήθεια τους; Όμως έχει ήδη αποδεχτεί την κληρονομιά, το χρέος είναι πια δικό του.
Ο νεαρός μεταφραστής θα έχει ως το τέλος τις αμφιβολίες του για το αν κατάφερε να πει στο βιβλίο του όλα εκείνα που «δε φτάνουν τα λόγια για να τα πουν ούτε γράφονται, είναι λίγα τα γράμματα, δε φτάνουν». Για ένα πράγμα μονάχα θα είναι σίγουρος. Πως την αλήθεια την έχει πει ολόκληρη.
Κριτικές
[…] Το βιβλίο, γραμμένο με πνεύμα φιλέρευνο, δεν περιορίζεται στην ανάδειξη της προσωπικότητας του τελευταίου Μητροπολίτη της Σμύρνης και του μαρτυρικού του τέλους, αλλά προσφέρεται και ως αφηγηματική ανάπλαση της ιστορικής μνήμης μιας εποχής, μιας πόλης και των ανθρώπων που την κατοίκησαν. Γιατί στο μυθιστόρημα της Δικαίου δεν απαντάται μόνον η μαρτυρία ενός ανθρώπου που ως εκ θαύματος επέζησε για να καταγράψει την ιστορία, αλλά και η ίδια η ψυχή της Σμύρνης, η τοπιογραφία μιας πόλης με διαστάσεις λογοτεχνικής ηρωίδας. Τραγωδίες ανθρώπων, πόλεων και χωρών. Άλλωστε, τα δράματα των χωρών είναι πάντα συνυφασμένα μ’ εκείνα των πόλεων και των ανθρώπων τους. Και η κάθαρση; Μπορεί να υπάρχει κάθαρση σ’ ένα τέτοιο βιβλίο; Ίσως. Δεν φαίνεται ολοκάθαρα αλλά διαφαίνεται υποδορίως εκεί όπου ο κεντρικός αφηγητής «μπορεί επιτέλους να αναπαυθεί στη γη των προγόνων του έχοντας αφηγηθεί την αλήθεια όλη».
Κριτική της Γεωργίας Γαλανοπούλου στο oanagnostis.gr
[…] Ένα ιστορικό μυθιστόρημα που συγκινεί. Γραμμένο από την ζωντανή πένα της Ελένης Δικαίου, μιας Μικρασιάτισσας που δεν ξεχνά. Δεν μασά. Αντίθετα λέει αλήθειες και προσκαλεί τους νέους και όχι μόνο να προσεγγίσουν την ιστορία του Ελληνισμού της Σμύρνης, αυτού του Ελληνισμού που υπέστη τον πιο βίαιο ξεριζωμό που γνώρισαν οι Έλληνες- μαζί και των Ποντίων. […] Η Ελένη Δικαίου, δίχως ίχνος μελοδραματισμού, δίχως καμιά διάθεση να σταθεί και να μεγαλώσει το μίσος ή να μελώσει τα όσα έγιναν ή δεν έγιναν καταφέρνει να παραδώσει ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα στους έφηβους κάνοντας τους γνωστό, προκαλώντας τη σκέψη, το συναίσθημα, αναγκάζοντας τους να αναρωτηθούν, να αναζητήσουν, να μελετήσουν για την ιστορία των Μικρασιατών, δηλαδή των Ελλήνων. Μια ιστορία που δε διαφέρει σε τίποτε από την ιστορία των Ποντίων, των Αρμενίων, των σημερινών Συρίων και ίσως με τη μνήμη ζωντανή και την ενσυναίσθηση να καταφέρουν και να αποτρέψουν πιθανούς νέους ξεριζωμούς ή καλύτερα να προστατέψουν την ανθρώπινη κοινότητα από ιαχές του μίσους που κουβαλούν τον πόλεμο. Το βιβλίο θα πρέπει να φτάσει στα χέρια μαθητών, μαθητριών του Δημοτικού-Γυμνασίου και Λυκείου γιατί μόνο έτσι η Ιστορία μέσα από τη λογοτεχνία μπορεί να κρατήσει ζωντανή την μνήμη και να μην επιτρέψει την επανάληψη της.
Κριτική της Έλενας Αρτζανίδου στο thinkfree.gr
