Περίληψη

Διηγήματα βασισμένα σε πραγματικά περιστατικά, γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο, βρίσκονται μέσα σ’ αυτό το βιβλίο. Είναι ιστορίες αληθινές που ίσως φαίνονται απίστευτες, όπως τα παραμύθια. Πίσω από τις γραμμές τους κρύβεται ένα κομμάτι της νεότερης Ιστορίας μας, τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μια εποχή που όσα βιβλία κι αν γράφτηκαν γι’ αυτή, ποτέ δε θα είναι αρκετά. Μέσ’ από τις πικρές αυτές σελίδες, ωστόσο, η συγγραφέας δίνει στους αναγνώστες, μικρούς και μεγάλους, μηνύματα ανθρωπιάς κι ελπίδας για έναν κόσμο χωρίς πολέμους. Ένα βιβλίο πικρό και γλυκό μαζί, όπως η πικρή σοκολάτα.

Soundtrack

Άκου το τραγούδι της Σοφίας Βέμπο «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά»:

http://www.youtube.com/watch?v=jrG6pC83dt4 

Άκου το «Greensleeves» από τη Φλέρη Νταντωνάκη.

http://www.youtube.com/watch?v=iKnhbjGtX4I&fb_source=message

Άκου το «Greensleeves» σε διάφορες εκτελέσεις.

http://www.youtube.com/watch?v=7F39_-FV00Y&feature=share&fb_source=message

http://www.youtube.com/watch?v=2yDxmHqBeVE&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=mzLI0W6nhrc&feature=related

Video

Δες ένα απόσπασμα από τη ΝΕΤ για την Μπλε πολυκατοικία των Εξαρχείων.

Δες εικόνες από τον λόφο του Στρέφη όπως είναι σήμερα.

Κριτικές

κριτικές

«... Συλλογή διηγημάτων αυτό το βιβλίο της Λ.Π.-Α., που όμως λες και όλα τους συνθέτουν ένα ελλειπτικό μυθιστόρημα. Χρόνος ενιαίος σε όλα – η περίοδος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και της Κατοχής. Κεντρικό πρόσωπο-αφηγητής, σε όλα τα διηγήματα το ίδιο – η συγγραφέας όταν ήταν κορίτσι και ζούσε τα γεγονότα εκείνης της εποχής. Και γύρω της πρόσωπα της οικογένειάς της, της γειτονιάς της – τα Εξάρχεια του τότε έχουν αρκετές φορές περιγραφεί από τη Λ.Π.-Α. Θα χαρακτήριζα τα διηγήματα της συλλογής ως ιστορικά. Κι αυτό όχι γιατί δεν έχουν –και μάλιστα σε έντονο βαθμό– περιγραφές συναισθημάτων και σχέσεων, αλλά γιατί με ευαίσθητο τρόπο καταγράφουν μια εποχή και τους ανθρώπους της. Η ιστορία δεν έχει να κάνει μόνο με τους πρωταγωνιστές της, αλλά και με τους απλούς καθημερινούς αποδέκτες της, αυτούς που ίσως δεν τη διαμορφώνουν, μα τη βιώνουν και εν τέλει μετατρέπουν το ό,τι έχει συμβεί σε εμπειρία επέμβασης στο μέλλον – με άλλα λόγια σε μνήμη. Έργο ώριμο, για αυτό απλό, ανθρώπινο, τρυφερό».

Μάνος Κοντολέων, ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 9.12.2007

«... δέκα διηγήματα μες στα οποία η ζωή δείχνει το αληθινό της πρόσωπο, καθαρό, ανθεκτικό, γελαστό και πληγωμένο. Στιγμές στιγμές και απελπισμένο. Και όμως, είναι τα παιδικά μάτια της ηρωίδας που την κοιτούν, μάτια ανύποπτα, αλλά ευαίσθητα και παρατηρητικά. Αυτά τα μάτια φωτογραφίζουν, κρίνουν, συγκρατούν. Παιχνίδια ομαδικά, απειλές, φόβος, πείνα, στερήσεις, κατακτητές, ελπίδες, αντίσταση, συντροφικότητα, η ανεμελιά της ηλικίας, πρόσωπα και πράγματα, γιορτές, καθημερινότητα και άλλα πολλά. Κι ένα κοριτσάκι που μεγαλώνει μέσα στην κατεχόμενη Αθήνα. Μέρος της νεότερης Ιστορίας μας τα διηγήματα αυτά. Το βιβλίο δε φορτίζει τον νεαρό αναγνώστη, διότι υπάρχουν πολλά αστεία περιστατικά, στιγμές χαράς, περιγραφή των παιχνιδιών με τα παιδιά της γειτονιάς... Ο λόγος της Λ.Π.-Α., όπως πάντα, ευγενικός, εναργής και χαμηλότονος. Κι ας αναφέρεται σε μέρες τραγικές. Είναι το βλέμμα του παιδιού που τις απαλαίνει. Με ενδιαφέρον θα διαβαστεί και από ενήλικους αναγνώστες».

Ελένη Σαραντίτη, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 21.12.2007 – ΄Ενθετο «Βιβλιοθήκη».

«… Όσο περίεργο κι αν φαίνεται, τα στερημένα παιδιά της Κατοχής, αυτά όπου η έλλειψη της σοκολάτας ήταν μια αξεπέραστη παιδική πίκρα, είχαν οράματα, σκοπούς και ιδανικά. Οι ιστορίες του βιβλίου είναι πραγματικές. Παρά το βάρος τους, είναι νοσταλγικές και αξέχαστες, γιατί σφράγισαν τη ζωή μας. Και είναι θαυμάσιος ο τρόπος που η συγγραφέας τελειώνει και απογειώνει το βιβλίο της ταυτίζοντας τη σοκολάτα με την ανθρωπιά».

Αγγελική Βαρελλά, περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ, τ. 88, Χειμώνας 2007

«Οι βιωματικές εικόνες της συγγραφέως, που έχει δώσει σημαντικά μυθιστορήματα με θέμα το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, συμβάλλουν στην κατανόηση μιας εποχής δοκιμασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αυτή η αξιοπρέπεια αποτυπώνεται στις σελίδες των διηγημάτων του βιβλίου. Σελίδες από τις οποίες, άλλοτε με χαρούμενη παιδική ματιά κι άλλοτε με πικρά και στενάχωρα συναισθήματα, αναδύεται μια πινακοθήκη προσώπων γνωστών, λιγότερο γνωστών ή άσημων που τα συναντά ο αναγνώστης και σε άλλα βιβλία της συγγραφέως, και συνάμα καθημερινών γεγονότων που σκιαγραφούν ανάγλυφα τη νεότερη ιστορία μας. Ο ευφυής χειρισμός του ευρήματος της σοκολάτας συνδέεται με στιγμές θαυμασμού και αγάπης, πείνας και ανέχειας, ευγένειας και ελευθερίας. ΄Ενα βιβλίο που έχει και τη θέση της μαρτυρίας, στο οποίο ισορροπείται το συναίσθημα και ο ρεαλισμός, στο όνομα της πέρα από σύνορα ανθρωπιάς. Διαβάζεται απνευστί και από τους ενήλικες».

Γιάννης Παπαδάτος, Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Φεβρουάριος 2008

«Η Λ.Π.-Α. καταπιάνεται μ’ ένα δύσκολο είδος της λογοτεχνίας, το διήγημα, για να μας γνωρίσει κάθε φορά, μέσα σε λίγες σελίδες, σημαντικά γεγονότα κι ιστορίες αληθινές, που πίσω από τις γραμμές τους κρύβεται ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας. Η συγγραφέας, γέννημα θρέμμα των Εξαρχείων, μας μεταφέρει σ’ αυτή την όμορφη και ήσυχη γειτονιά, την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, για να μας διηγηθεί την ιστορία μιας τρελής και θεόφτωχης γυναίκας, το φόβο και τον τρόμο των παιδιών, που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς για τη δράση και τη σημαντική προσφορά της στον αγώνα κατά του εχθρού. Ξεχωρίσαμε επίσης το διήγημα με τις καραμέλες, όπου η μικρή ηρωίδα θάβει τις τόσο δυσεύρετες, εκείνη την εποχή, καραμέλες για να φυτρώσει μια καραμελιά και να γεύονται τη γλύκα τους όλα τα παιδιά της γειτονιάς. Μας μάγεψε και η συνάντηση του κοριτσιού με τη Σοφία Βέμπο και η ιστορία με τη σοκολάτα που τη φίλεψε η μεγάλη τραγουδίστρια. Το ίδιο μας συγκίνησε και η χειρονομία της μικρής ηρωίδας να δώσει το τελευταίο της σοκολατάκι στη χαρισματική συμμαθήτριά της, τη Φλέρυ Νταντωνάκη, που τα τραγούδια της συνεχίζουμε να τ’ αγαπάμε. Ένα εξαιρετικά καλογραμμένο βιβλίο με τη γνωστή ποιότητα γραφής της συγγραφέως. Τρυφερό, αισθαντικό, μας γνωρίζει έναν κόσμο γνήσιο και μας κάνει να πιστέψουμε ότι: “η ανθρωπιά δεν έχει εθνικότητα. Κι όταν αυτό το νιώσουμε, μπορούμε να ελπίζουμε ότι πόλεμος δε θα ξαναγίνει ποτέ. Και τότε ο καιρός της σοκολάτας θα είναι ατέλειωτος”. Πιστεύουμε ότι όσοι λατρεύουν τη σοκολάτα, μικροί και μεγάλοι, θ’ αγαπήσουν και το βιβλίο!»

Λίτσα Ψαραύτη, Περιοδικό INDEX, Φεβρουάριος 2008

«… Διηγήματα που έχουν να κάνουν με τα χρόνια της Κατοχής και τη ζωή των Αθηναίων κατά τη ζοφερή εκείνη περίοδο, και που η συγγραφέας την προσεγγίζει γλαφυρά, παραστατικά, ολόπλευρα. Με τη μοναδική της πένα μάς παίρνει απ’ το χέρι, για να μας περπατήσει στα στενά των Εξαρχείων, τότε που δε βογκούσαν από τις ορδές των οχημάτων αλλά από την μπότα του κατακτητή. Η πείνα, η αντίσταση, ο ηρωισμός, η πατρίδα, οι έννοιες του καλού, του κακού και του δικαίου σκιαγραφούνται με τρόπο άμεσο και επιδέξιο. Μια συλλογή διηγημάτων που κάθε παιδί πρέπει να διαβάσει».

Χρύσα Κοζανιτά, Περιοδικό ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ, Ιαν.-Φεβ.-Μάρτιος 2008

«Ξεκίνησα να διαβάζω το βιβλίο της Λότης Πέτροβιτς Ο καιρός της σοκολάτας με τη βεβαιότητα ότι θα βρω εκεί περισσότερες ιστορίες για τον πόλεμο του ’40, την Κατοχή και την Αντίσταση και πώς η ανάγνωση του βιβλίου θα ήταν μια επιπλέον ματιά σε εκείνη την εποχή. Τούτο επειδή η συγγραφέας του το ανέφερε σε σχέση με το προηγούμενό της που είχα παρουσιάσει εδώ, το Τραγούδι για τρεις, θέλοντας να με παραπέμψει στα ίχνη μιας πολύ τρυφερής ιστορίας, αυτής με το καραμελόδεντρο, το δέντρο που η μικρή ηρωίδα προσπαθεί να κάνει να φυτρώσει, φυτεύοντας τις πολύτιμες και λιγοστές καραμέλες της κάπου στο λόφο του Στρέφη, για να μπορούν να τρώνε καραμέλες όλα τα παιδιά…
Έτσι, άρχισε η ανάγνωση του Καιρού της σοκολάτας… για να βρεθεί η άκρη της γλυκύτητας της καραμέλας και να μάθω για το καραμελόδεντρο.

»Φυσικά και δεν διαψεύστηκε η μικρή ηρωίδα, γιατί το καραμελόδεντρο πράγματι βλάστησε και φύτρωσε… η γεύση της καραμέλας που λιώνει αργά στο στόμα ενώθηκε με την γλυκύτητα και την ουσία της μικρής ηρωίδας που αποτραβιόταν στη ρίζα ενός δέντρου για να φανταστεί και να “γράψει” τα παραμύθια της, αφού δεν την έπαιζαν τα αγόρια. Παραμύθια με δράκους με στρατιωτικά κράνη, πράσινες και γκρίζες στολές και μπότες, παραμύθια με νάνους χωρίς γένια, νάνους με καλαμένια ποδαράκια που έπαιζαν πόλεμο στο λόφο του Στρέφη. Έγινε η Λότη-καραμελόδεντρο, η αγαπημένη Λότη των παραμυθιών και των αφηγήσεων… Ο καιρός της σοκολάτας, ή αν η ανθρωπιά και η παρηγοριά είχαν γεύση.

»Αυτό το βιβλίο είναι μια τολμηρή ματιά στο εργαστήρι του συγγραφέα –εδώ θα ταίριαζε η λέξη στην κουζίνα του συγγραφέα, γιατί τα βιβλία πράγματι τα τρώμε, τα καταβροχθίζουμε– για να θυμηθούμε τις πασίγνωστες εκφράσεις βιβλιοφάγος, βιβλιοφαγία και φυσικά τα λόγια από την Αποκάλυψη του Ιωάννη: “Σφράγισε αυτό που ελάλησαν οι επτά σάλπιγγες και να μην το γράψεις, πάρε και φάγε το, θα σου πικράνει την κοιλιά μα θα ’ναι γλυκό σαν μέλι στο στόμα σου”.

»Οι χαρακτήρες από το βίωμα που “ζυμώνονται” και πλάθονται για να μπουν στο βιβλίο, οι ιδιαίτεροι ήρωες-σταφίδες που μπαίνουν αυτούσιοι στην ιστορία και την κάνουν σταφιδόψωμο. Η συγκλονιστική σκηνή της δασκάλας που γλείφει τη γλυκόζη από το πόμολο της πόρτας. Η φτηνή γλυκιά γεύση της επιβίωσης που ανακατεύεται με την αλμυρή γεύση των δακρύων. Ο αγαπημένος ήρωας Ασπρούλης το κουνέλι που γίνεται στιφάδο και μου θύμισε τον αντίστοιχο αγαπημένο Ιερουσαλήμ του ΄Αρθουρ Καίσλερ που τη μοναδική φορά που ο μικρός του κύριος δεν είπε το τελετουργικό «Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ δεν θα σε ξεχάσω» έγινε και αυτός στιφάδο. Τα παγόνια του λόφου του Στρέφη που έγιναν από κάποιους χριστουγεννιάτικες γαλοπούλες. Η αραιή σούπα του συσσιτίου που μοιράζονται τα παιδιά με τους μεγάλους και προπαντός η σοκολάτα, το σπάνιο δώρο, ο εξωτικός θησαυρός που καταναλώνεται που προσφέρεται με αγάπη και έννοια στην αγαπημένη συμμαθήτρια Φλέρη Νταντωνάκη. Η σοκολάτα καταφυγή και παρηγορία…
»Η γεύση της Μαντλέν και το τσάι – η ανάμνησή τους μάλλον, πυροδοτούσαν στον Προυστ τη διαδοχή των συνειρμών που τον οδηγούσαν στην παιδική του ηλικία να αναζητά τον Χαμένο Χρόνο. Oι γεύσεις της σοκολάτας και της καραμέλας οδηγούν τη Λότη σε αυτή τη σειρά συνειρμών και αφηγήσεων, στην καρδιά της παιδικής της ηλικίας, τώρα που σαν καραμελόδεντρο χαρίζει τις γλυκές ιστορίες της για να λιώσουν αργά στο στόμα και να μας οδηγήσουν σ’ εκείνον το χαμένο χρόνο στα Εξάρχεια…
»Εξαιρετικό βιβλίο. Βιβλίο που το αγαπάς. Βιβλίο με τη γεύση της νοσταλγίας και βιβλίο ζωντανή καρτ ποστάλ της περιοχής των Εξαρχείων, όπου οι αναμνήσεις καρφιτσώνονται με συγκλονιστική λεπτομέρεια στις γωνίες των δρόμων, στους αριθμούς των σπιτιών. Από το υπόγειο της σημερινής ταβέρνας «Ροζαλία», με τα καρό τραπεζομάντιλα της οδού Βαλτετσίου ακούγονται οι ήχοι του παράνομου ασύρματου της Αυγούστας, της τρελής με τη φήμη ότι «τρώει παιδιά» και που με αυτήν τρόμαζαν οι γονείς τα παιδιά τους, που κυκλοφορούσε αψηφώντας τις απαγορεύσεις της κυκλοφορίας, και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς με τους 200 της Καισαριανής για τη συμμετοχή της στην Αντίσταση με το ψευδώνυμο Ροζαλία…

Πόλυ Χατζημανωλάκη – στο facebook, 2.10.2011

Ο Συγγραφέας αποκαλύπτει

Τα διηγήματα που περιέχει αυτό το βιβλίο θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «αυτοβιογραφικά». Πίσω από τις γραμμές τους βρίσκεται ένα κομμάτι της νεότερης Ιστορίας μας, μια εποχή για την οποία, όσα βιβλία κι αν γράφτηκαν, ποτέ δε θα είναι αρκετά. Αξίζει λοιπόν τον κόπο, νομίζω, τούτο το ταξίδι στον χρόνο μέσα κι απ’ τις δικές μου μαρτυρίες, σε μια τόσο καθοριστική για την Ελλάδα ιστορική περίοδο, όπως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η Κατοχή. Θα βοηθήσει τον αναγνώστη να τη ζήσει για λίγο με τη φαντασία του, να μπει στο κλίμα της, να τη γνωρίσει ακόμα καλύτερα. Σημαντικό αυτό. Γιατί, όπως έχει σοφά ειπωθεί, όποιος δεν ξέρει καλά την Ιστορία του τόπου του μοιάζει με δεντράκι που προσπαθεί να μεγαλώσει δίχως ρίζες.