Περίληψη

Ποιος ήταν, αλήθεια, αυτός ο κύριος Νόιγκερ; Τι ήταν στην πραγματικότητα; Ως την καλοκαιριάτικη εκείνη μέρα που εξαφανίστηκε ξαφνικά, ο μαθητής του ο Φίλιππος πίστευε πως ήταν ένας σπάνιος νέος άνθρωπος κι ένας εξαίρετος δάσκαλος των Γερμανικών. Κι ας μην ήταν η κύρια δουλειά του να παραδίδει ιδιαίτερα μαθήματα. Γιατί ο εικοσιεφτάχρονος ωραίος Ελληνοαυστριακός Αλέξης Νόιγκερ είχε σπουδάσει αρχαιολογία. Ετοίμαζε μάλιστα τη διδακτορική του διατριβή για τα αρχαία υδραγωγεία της Νότιας Ελλάδας. Αυτός ήταν και ο λόγος που αποφάσισε να περάσει εκείνο το καλοκαίρι μακριά από τη φίλη του τη Δάφνη και να πάει σ’ ένα παραδεισένιο χωριό της βόρειας Πελοποννήσου. Στο ίδιο μέρος θα περνούσε τις καλοκαιρινές διακοπές του και ο δεκατετράχρονος Φίλιππος με τους παππούδες και τα ετεροθαλή μικρότερα αδέρφια του, την Γκέρντα και τον Χανς – τα «γερμανάκια», όπως τα έλεγε πειραχτικά, γιατί η μητέρα τους, η δεύτερη γυναίκα του πατέρα του, ήταν Γερμανίδα.
    Σ’ εκείνο το χωριό, ο Αλέξης Νόιγκερ θα μελετούσε ένα αρχαίο υδραγωγείο και θα ερευνούσε τη γύρω περιοχή. Στις ελεύθερες ώρες του, είχε υποσχεθεί να κάνει γερμανικά στον Φίλιππο και ελληνικά στα «γερμανάκια», αφού γνώριζε τέλεια και τις δύο γλώσσες. Είχε υποσχεθεί και κάτι ακόμη: στις εξερευνήσεις του θα έπαιρνε πάντα μαζί και τον Φίλιππο. Κι ο Φίλιππος ήταν ενθουσιασμένος. Αυτές θα ήταν σίγουρα οι καλύτερες διακοπές που είχε περάσει ποτέ. Το χωριό ήταν πραγματικά μαγευτικό. Μπροστά του απλωνόταν ο Κορινθιακός και πίσω υψωνόταν ένα καταπράσινο βουνό. Σ’ αυτό το βουνό, δίπλα σ’ ένα μικρό μοναστήρι, ήταν το αρχαίο υδραγωγείο. Και στη γύρω περιοχή πλήθος ήταν τα υπολείμματα των αρχαίων οικισμών, των ναών και των ερειπίων από βυζαντινά εκκλησάκια. Όλα αυτά ο Φίλιππος ανυπομονούσε να τα δει από κοντά με τον δάσκαλό του.
    Τα καλοκαιρινά μαθήματα αρχίζουν αμέσως. Όλα δείχνουν να ξεκινούν ομαλά, σε λίγες μέρες όμως αρχίζει ο Φίλιππος να απογοητεύεται. Ο κύριος Νόιγκερ αποφεύγει να τον παίρνει μαζί στις εκδρομές του. Στο αρχαίο υδραγωγείο κατεβαίνει χωρίς αυτόν, με μόνο βοηθό έναν ηλικιωμένο ντόπιο, που φαίνεται κάπως ύποπτος. Έπειτα, ο κύριος Νόιγκερ δείχνει σαν κάτι να κρύβει. Τον απασχολούν κι άλλα πράγματα, άσχετα με τη μελέτη του. Για παράδειγμα, προσπαθεί να πληροφορηθεί πώς πέθανε και που είναι θαμμένη μια γηραιά Γερμανίδα κυρία που είχε εγκατασταθεί στο χωριό πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι έζησε εκεί ως τον θάνατό της. Επίσης, ο κύριος Νόιγκερ δείχνει να βρίσκει ευχάριστη τη συντροφιά μιας καινούριας γειτόνισσας, της Κόννης. Αυτό θυμώνει πολύ τον Φίλιππο, γιατί θεωρεί σοβαρό τον δεσμό του δασκάλου του με τη Δάφνη.
    Σε μια εκδρομή στο μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου, όπου πηγαίνουν όλοι μαζί –η Κόννη, ο κύριος Νόιγκερ, ο Φίλιππος και τα «γερμανάκια»– ο κύριος Νόιγκερ βρίσκει μια πρόφαση για να μη δουν τα παιδιά τον «τόπο του μαρτυρίου των μοναχών» και να μην πληροφορηθούν περί τίνος πρόκειται. Ο ίδιος όμως έχει μια περίεργη κρυφή συνομιλία με τον ηγούμενο. Ο Φίλιππος προβληματίζεται και θυμώνει όλο και περισσότερο με τη συμπεριφορά του δασκάλου του.
    Ώσπου ένα πρωί ο κύριος Νόιγκερ εξαφανίζεται. Το μικρό σπιτάκι που είχε νοικιάσει στους πρόποδες του βουνού είναι κλειστό και κανείς στο χωριό δεν ξέρει πού έχει πάει. Το ίδιο πρωί μαθαίνουν πως έφυγε ξαφνικά και η νεαρή τους γειτόνισσα.
    Ο Φίλιππος δεν μπορεί πια να κρύψει την απογοήτευση και τον θυμό του. Η λατρεία που είχε για τον δάσκαλό του μετατρέπεται σε αντιπάθεια και σε θυμό. Την επόμενη μέρα, ο θυμός αυτός γίνεται οργή. Αφορμή στέκεται μια επίσκεψη στα κοντινά Καλάβρυτα, όπου ο Φίλιππος πηγαίνει με φιλική οικογένεια. Επισκέπτονται τα μνημεία της πόλης και ακούν τη συγκλονιστική ιστορία της: το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων από τους Ναζί το 1943. Εκείνον τον χειμώνα, οι Ναζί, για αντίποινα προς τους αντάρτες της αντίστασης, σκότωσαν όλο τον αντρικό πληθυσμό, 1300 άντρες από 14 ετών και πάνω. Τα γυναικόπαιδα τα έκλεισαν στο σχολείο, για να τα κάψουν. Και θα τα σκότωναν πραγματικά, αν ένας Αυστριακός νεαρός στρατιώτης δεν έτρεχε ν’ ανοίξει την πόρτα και να πληρώσει με τη ζωή του – όπως πίστεψαν όλοι – την ανθρωπιστική αυτή πράξη του.
    Ο Φίλιππος νιώθει φρίκη για τους Ναζί, καθώς ζει σαν να ήταν χτες την ιστορία των Καλαβρύτων, ακούγοντας το ιστορικό από μία κασέτα στο μνημείο. Όλος ο θυμός που είχε για τον δάσκαλό του βρίσκει διέξοδο κι εκδηλώνεται με την αντιπάθειά του για του εγκληματίες του πολέμου. Η έκρηξή του γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν μαθαίνει πως οι Ναζί, λίγες μέρες πριν από το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων, είχαν σκοτώσει και τους μοναχούς του Μεγάλου Σπηλαίου. Υποθέτει τότε ότι σκόπιμα θέλησε να τα κρύψει όλα αυτά ο δάσκαλός του, ίσως γιατί συμπαθούσε τους Ναζί.
    Ένα βράδυ βλέπει φως από μακριά στο σπίτι του κυρίου Νόιγκερ. Συγκλονισμένος ακόμη από τα Καλάβρυτα, ανακοινώνει στον παππού του ότι θα σταματήσει το μάθημα των γερμανικών και θα το πει στον κύριο Νόιγκερ μόλις έρθει το άλλο πρωί. Ο κύριος Νόιγκερ όμως και πάλι δεν εμφανίζεται. Αντίθετα, την επομένη ανακαλύπτεται κάτι τραγικό: μια χωρική βρίσκει στο βουνό σκοτωμένο τον ηλικιωμένο βοηθό του Αλέξη Νόιγκερ. Σύντομα αποκαλύπτεται πως ο άνθρωπος αυτός ήταν αρχαιοκάπηλος. Ενώ η αστυνομία ψάχνει για τον δολοφόνο, ο Φίλιππος, πάνω στον θυμό του, υποψιάζεται τον κύριο Νόιγκερ. Ούτε η αγάπη και εκτίμηση που του είχε ούτε η καλλιέργεια του δασκάλου του στέκονται εμπόδιο σ’ αυτούς τους απαίσιους συλλογισμούς. Αντίθετα, παρασύρεται από κάτι που διάβασε εκείνες τις μέρες: μερικοί από τους αξιωματικούς των Ναζί λάτρευαν τη μουσική, ήξεραν αρχαία ελληνικά και απήγγελλαν ΄Ομηρο και Θουκυδίδη. ΄Ολα αυτά όμως δεν τους εμπόδισαν να διαπράξουν εγκλήματα.

    Τις επόμενες μέρες ωστόσο αρχίζουν να συμβαίνουν πράγματα που λύνουν ένα ένα τα μυστήρια. Μια επικίνδυνη περιπέτεια, που θέτει σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή του Φίλιππου, γίνεται αιτία ν’ αποκαλυφθεί ο πραγματικός δολοφόνος και μια συγκλονιστική αφήγηση ενός παλιού ντόπιου ήρωα της Αντίστασης του αποκαλύπτει στοιχεία και γεγονότα που ούτε μπορούσε ποτέ να φανταστεί.
Ο Φίλιππος συγκλονίζεται για δεύτερη φορά. Τώρα ξέρει τι άλλο απασχολούσε τον Αλέξη Νόιγκερ, εκτός από την αρχαιολογική του μελέτη. Η περιπέτεια που έζησε και τα όσα έμαθε τον κάνουν να νιώσει πιο ώριμος, να καταλάβει καλύτερα τα δικά του αισθήματα και ν’ αγαπήσει βαθύτερα τον δάσκαλό του, τώρα που συνειδητοποιεί πόσο άδικος στάθηκε στις κρίσεις του για κείνον.

Soundtrack

Μουσικές
http://www.youtube.com/watch?v=kLy_35bW5H8&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=VTqlLKBKFhg
http://www.youtube.com/watch?v=nQmAA295WHQ&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=Txf6UKS8PTs

Video

Δες μαρτυρίες για το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.

Ο οδοντωτός των Καλαβρύτων.

Κριτικές

«.. Λόγος καθαρός, γλαφυρός, με πολύ πετυχημένη καταγραφή των συναισθημάτων».
Νίκος Ντόκας,
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ


«... έργο ξεχωριστής πνοής και ωριμότητας, μπορεί να σταθεί δίπλα στα κλασικά της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Παρουσιάζει όλα τα γνωρίσματα ενός αμιγούς λογοτεχνικού έργου: άρτια τεχνική, ποικιλία αφήγησης, εξαιρετική πλοκή και εσωτερική ισορροπία, ρέουσα γλώσσα, ήρωες ολοκληρωμένους... Το μυθιστόρημα αυτό μπορούν να το απολαύσουν τόσο οι νέοι όσο και οι ενήλικες».
Βασίλης Δ. Αναγνωστόπουλος,
Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,
Περιοδικό ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ


«... Ο μύθος εναργής, πειστικός, άψογος, η στόφα του στέρεη, το ζωντάνεμα των ηρώων με φαντασία, ηθικό έρμα και πλαστικότητα, πείθει με τη φυσικότητα του είναι τους. Η ερμηνεία της ζωής από τη Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου είναι ψυχολογημένη, ουσιαστική, αισιόδοξη. Οι τομές της στο φαίνεσθαι των δρωμένων είναι βαθιές και μας φέρνουν κοντά στην αλήθεια».
Ι.Γ. Θεοχάρης, Λυκειάρχης,
Εφημερίδα ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ, Ιωάννινα

«... Η αφήγηση προχωρεί γοργά, προοδευτικά, μεστώνει, δένει και κορυφώνεται κυρίως στις ημερολογιακές σελίδες, ακολουθώντας συχνά γραμμή τεθλασμένη, ώστε με τις διακυμάνσεις να δημιουργεί κλίμα ανάλογο με την πορεία και την εξέλιξη της ιστορίας, χωρίς να σπάει η ισορροπία ανάμεσα στα δύο διαφορετικά γλωσσικά επίπεδα, όπου κινείται σκόπιμα, για να μυήσει τους αναγνώστες στην ομορφιά και στη δωρική αυστηρότητα της λόγιας έκφρασης. Χαρακτηριστική επίσης είναι η αμεσότητα, η παραστατικότητα και η δύναμη της περιγραφής, η ροή, η καίρια λέξη, η ζυγιασμένη φράση...»
Ελένη Χωρεάνθη,
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ


«... ένα συναρπαστικό βιβλίο γραμμένο με γλώσσα γλαφυρή, με παραστατικότητα, ζωντανό κι απόλυτα σύγχρονο».
Μαρία Πυλιώτου,
Περιοδικό ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ, Λευκωσία


«Στο μυθιστόρημα αυτό θίγεται, με μεγάλη προσοχή, το θέμα της συνύπαρξης μεγάλων και μικρών κάτω απ’ την ίδια στέγη αλλά και ευρύτερα το θέμα της αποδοχής ανθρώπων άλλης καταγωγής και κουλτούρας που συγκρούονται με την ελληνική. Με αισθαντικές περιγραφές, η ιστορία παρουσιάζει στους νέους το μοναδικό ελληνικό τοπίο... Μια ζεστασιά αγκαλιάζει τους νέους αναγνώστες καθώς βρίσκουν τους ίδιους τους εαυτούς τους στα λόγια και τις πράξεις του κεντρικού μικρού ήρωα... Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί είναι ιδιαίτερα πλούσιο και ασυνήθιστο... Το βιβλίο καλό θα ήταν να διαβαστεί όχι μόνο απ’ τα παιδιά αλλά και απ’ τους ενηλίκους, ώστε να κατανοήσουν τα ποικίλα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσουν στα παιδιά τους, χωρίς να το καταλάβουν, με τον τρόπο ζωής τους».
Περιοδικό ΠΙΛΟΤΟΣ,
Θεσσαλονίκη


«... Μέσα από τη φράση του Ισοκράτη ΄Ελληνες καλούνται οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες η συγγραφέας δίνει μια σύγχρονη σημαντική ιστορική διάσταση της οικουμενικότητας. Το εθνικό στοιχείο δεν εμποδίζει την πορεία για μια οικουμενική οπτική της πραγματικότητας μέσα από τη συναδέλφωση των λαών, αρκεί να επισημανθεί και να ιδωθεί η διάστασή του σε ένα τέτοιο πλαίσιο... Με έναν ιδιόμορφο τρόπο, στην οικουμενική διάσταση του συγκεκριμένου βιβλίου προστίθεται και μια οικολογική διάσταση: το φυσικό τοπίο με τον τρόπο που παρουσιάζεται (η ομορφιά του δεμένη με τα δρώμενα) συνεργεί στη διαμόρφωση όχι μόνο της ιστορίας, με τα αρχαιολογικά αριστουργήματα που κρύβει και την προστασία που παρέχει, αλλά γίνεται και μέσο για την αναγνωστική απόλαυση και κατ’ επέκταση τη βίωση και την εμπέδωση της ιστορικής αλήθειας».
Γιάννης Παπαδάτος,
Περιοδικό Η ΛΕΣΧΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ