Περίληψη

ΚΡΑΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΕΦΗΒΙΚΟΥ – ΝΕΑΝΙΚΟΥ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

«Πώς περνάει ένα κορίτσι της ηλικίας σου σ’ αυτό εδώ το μέρος;» Σκέφτηκα για λίγο. Θα μπορούσα να της πω ότι κυρίως μαλώνω με την Ιωάννα Παλμήρα και μάνα μου, ότι βάζω πού και πού φωτιά στο σπίτι μας και ότι ύστερα τριγυρίζω από δω κι από κει, ότι γράφω γράμματα συμπόνιας σε φυλακισμένους οι οποίοι μου απαντούν, χωρίς να με ξέρουν, πως είμαι το πιο κοντινό τους πρόσωπο, αλλά δεν μου φάνηκε τόσο καλή ιδέα.

Όλα ξεκινάνε όταν η Μαρία αποφασίζει να ενώσει τα κομμάτια ενός παζλ που δεν γνωρίζει ακόμα ότι είναι κομμάτια ούτε ότι μπορεί να συνθέσουν μια εικόνα, τα οποία θα την οδηγήσουν στον χαμένο από χρόνια πατέρα της.

Μια συλλογή από μυστηριώδη λαγινάκια, ένας ημιτελής κουρδιστός γορίλλας κι ένας αληθινός, με μάσκα, στο δάσος, ένας Αντρέας και εγκαταλειμμένα τροχόσπιτα που έξαφνα κατοικούνται, μια αρχαιολογική ανασκαφή κι ένας ξαφνιασμένος κύριος Αναστάσης, το χαμένο από καιρό Δαχτυλίδι του Μίνωα και το Μάτι του Τουταγχαμών που κουβαλάει πάνω του την κατάρα της μούμιας. Και μαζί με όλα αυτά, «ένα ξεχασμένο συρτάρι στην ντουλάπα, παρακαταθήκη του μπαμπά, που είχε μέσα βίδες και βιδάκια, τροχαλίες και μαγνήτες, γρανάζια κι ελατήρια, καθρεφτάκια, μοχλούς, καλώδια, κλειδάκια και δεκάδες άλλα μικροσκοπικά μαραφέτια και που είχε γλιτώσει μυστηριωδώς από την ανεκδιήγητη σχολαστικότητα της μάνας μου».

Πώς σχετίζονται όλα αυτά με το πρώτο βήμα του ανθρώπου στο φεγγάρι, με τον γορίλλα που ήθελε να το κάνει δικό του (το φεγγάρι), την τίγρη του κάδρου που τη λένε Τζουν και τις χρυσόμυγες της Πένι Λι;

Δεν έχεις παρά να το μάθεις, αγαπητέ αναγνώστη, αρκεί να αφήσεις στην άκρη τον ορθολογισμό σου και να βουτήξεις στον κόσμο του Γορίλλα στο φεγγάρι. Η ευθύνη είναι αποκλειστικά δική σου.

Κριτικές

Μαρία Παλμύρα, ετών 13. Κόρη της Ιωάννας Παλμύρα. Μια παράξενη σχέση, γεμάτη δυστοκίες και άρνηση. Παντού στην αφήγηση της Μαρίας, η μάνα της πρώτα είναι η Ιωάννα Παλμύρα και μετά μάνα της ή ο,τι άλλο. Αυστηρή μάνα. Περιχαρακωμένη. Με απαράβατους κανόνες. Η Μαρία, εξαιτίας ενός τέτοιου κανόνα βάζει φωτιά στο σπίτι, λαμπάδιασαν ως και τα μαλλιά της. Η μάνα της την κουρεύει σαν αγόρι. Αυτά είναι τα εύκολα. Η Μαρία δε βλέπει καλά. Βλέπει τον κόσμο διαθλασμένο εξαιτίας ενός προβλήματος στην όρασή της.

[...]

Η Μαρία είναι ένα αλλαφροϊσκιωτο ανθρωποξωτικό που ζει ανάμεσα σε δύο κόσμους, τον πραγματικό κι έναν περίπου φανταστικό, ονειροπαρμένο και μαγικό σαν τις περισσότερες σκέψεις της. Στροφάρει. Τολμά. Ρισκάρει. Συμπονά.

[...]

Απόστολος Πάππος, elniplex www.elniplex.com/γορίλλας-στο-φεγγάρι-της-ελένης-κατσα

Λίγα λόγια για το βιβλίο από την επιμελήτριά του Αντωνία Γουναροπούλου

Η πραγματικότητα στο καινούριο μυθιστόρημα της Ελένης Κατσαμά γίνεται αντιληπτή και βιώνεται όπως ακριβώς την περιγράφει η νεαρή της ηρωίδα κοιτώντας μέσα από τα μυωπικά γυαλιά της: «Λόγω της στραβομάρας μου –δεν μπορούσα να εστιάσω σε κάτι χωρίς αυτό να χωρίζεται την ίδια στιγμή σε δύο, τρία ή και περισσότερα θολά κομμάτια– ήμουν σίγουρη για ένα πράγμα: Πως οι άνθρωποι και τα πράγματα και όσα χωράνε μέσα στις καρδιές των ανθρώπων και των πραγμάτων κρύβουν περισσότερες από μία αλήθειες. Πως δηλαδή ένας άνθρωπος δεν είναι μόνο ένας άνθρωπος και σίγουρα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται πως είναι». Με μια αριστοτεχνική γραφή που μετατρέπει ακόμα και το χιούμορ σε εργαλείο αποκάλυψης αυτών των πολλών διαστάσεων των πραγμάτων και των ανθρώπων, η Ελένη Κατσαμά εισάγει τον αναγνώστη από τις πρώτες κιόλας γραμμές σε έναν εντυπωσιακό κόσμο μαγικού ρεαλισμού.

Στο Γορίλλας στο φεγγάρι είναι η ίδια της ευαισθησία προς τα κοινωνικά συμβάντα που την οδηγεί. Ό, τι αντιλαμβάνεται, βλέπει και ακούει γύρω της στην Ελλάδα του χάους με το κοινωνικό μπέρδεμα που έχει δημιουργηθεί εξαιτίας της κρίσης, της οικονομικής και των αξιών, και μαζί με τις αποσιωπημένες καταστάσεις, τις οποίες όλοι γνωρίζουν, ιδιαίτερα στις κλειστές κοινωνίες, αλλά ποτέ δεν τις συζητούν, όλα πλέκονται σ’ ένα πυκνό μυθιστόρημα πλούσιας μυθοπλασίας για νεαρούς ενήλικες, που αγγίζει τον μαγικό ρεαλισμό σε περιβάλλον ελληνικής δυστοπίας.

Μαρίζα Ντεκάστρο, oanagnostis

[...] Η προσωπική ιστορία της Μαρίας, που στη διάρκεια όλου του βιβλίου επιδιώκει την ανεξαρτητοποίησή της από τη γονική προστατευτική εξουσία, ερχόμενη συνεχώς σε αντίθεση με την «Ιωάννα Παλμύρα και μάνα της», εμφανίζεται ως υπόθεση μυστηρίου με τον ερχομό μιας περίεργης γιαγιάς που παίζει πιάνο, φοράει καπέλα με πουλιά και, το κυριότερο, βεβαιώνει τη Μαρία πως ο μέχρι τότε άφαντος και μυστηριωδώς εξαφανισμένος μπαμπάς της την αγαπάει και τη σκέφτεται. Τα κομμάτια του παζλ που θα φτιάξει η Μαρία για να οδηγηθεί στον εξαφανισμένο πατέρα αρχίζουν να ενώνονται. Πολύ σημαντικός ο ρόλος του κουρδιστού γορίλλα και του άλλου του ζωντανού με τη μάσκα, που ξέρει να κρύβεται τόσο καλά, ώστε ακόμα και ο Νιλ Άρμστρονγκ που πάτησε το πόδι του πρώτος στο φεγγάρι δεν κατάφερε να τον συναντήσει.

[...] Η ηρωίδα της αντιμετωπίζει τις καταστάσεις με ευρηματικότητα και εξαιρετικό χιούμορ, κλέβοντας κυριολεκτικά την παράσταση με τον ευρηματικό λόγο της.

Η ιστορία αρχίζει και τελειώνει με την τίγρη του κάδρου που υπάρχει στο δωμάτιο της ηρωίδας και τη λένε Τζουν. Το άγριο ζώο είναι πάντα παρόν και στηρίζει ψυχολογικά τη Μαρία, καθώς «νιώθει την αγάπη της να χτυπάει δυνατά στην καρδιά της».

Νένα Κοκινάκη, diastixo  

[…] σύγχρονο δείγμα της αφηγηματικής τεχνικής του μαγικού ρεαλισμού όπου το φανταστικό εισχωρεί στο πραγματικό χωρίς να το διαταράσσει ή να το ανατρέπει αλλά ως συνέχειά του, κατακερματίζοντας κυρίαρχες απόψεις της πραγματικότητας, αναδεικνύει «ένα μικρόκοσμο χαρακτήρων και γεγονότων» που εκφράζει τη διαφορετικότητα μέσα από τη διεύρυνση της λογοτεχνικής πραγματικότητας.

Σίσσυ Τσιφλίδου, bookpress

Ο Συγγραφέας αποκαλύπτει

Ο γορίλας των παιδικών κι εφηβικών μου χρόνων κρυβόταν πίσω από την πυκνή βλάστηση της ζούγκλας ενός κάδρου, στο σπίτι της γιαγιάς μου, όπου περνούσα τα καλοκαίρια μου. Χτυπούσε άγρια το στήθος με τις γροθιές του και φαινόταν να βρυχάται δυνατά, τόσο που, ήμουν σίγουρη πως ο λόγος που ήταν τόσο θυμωμένος ήταν επειδή οι κραυγές του δεν κατάφερναν να βγουν από το κάδρο. Λες κι εκείνος ο γορίλας να είχε γεννηθεί κατευθείαν από κάποιον εφιάλτη, στον οποίο μάταια αγωνιούσε ν' ακουστεί. Τις νύχτες προσπαθούσα να κοιμηθώ στριφογυρίζοντας ιδρωμένη στο στρώμα μου, νιώθοντας τον θυμό του να χτυπάει ξανά και ξανά την πλάτη μου. Έχω να δω τον γορίλα πάρα πολλά χρόνια, τον θυμάμαι ακόμα όμως με τα κίτρινα τρομακτικά του μάτια και το βρώμικο τρίχωμά του. Ελπίζω να ακούστηκε τελικά. Ελπίζω οι κραυγές του να διαπέρασαν την ζούγκλα απ' άκρη σ' άκρη και να σκόρπισε το φόβο σε όλα τα μικρά και μεγάλα πλάσματα, εάν αυτό ήταν που ήθελε να κάνει. Γιατί τι ζούγκλα είναι αυτή εάν δεν φοβίζει με την αγριότητά της;
Και θυμάμαι την Τζουν. Τη θυμάμαι πληγωμένη και απροστάτευτη μέσα στο ίδιο της το σπίτι, μέσα στην ίδια της τη ζούγκλα, να προσπαθεί να βρει ένα μέρος να χωρέσει. Και το βρήκε. Γιατί τι ζούγκλα είναι αυτή εάν δεν καταφέρει να χωρέσει και να προστατεύσει όλα τα μικρά και τα μεγάλα πλάσματα;